De eenzame herder

De vorige 3 weken kon je luisteren naar het meesterwerk van Claude Debussy die het verhaal beschrijft van Pan en Syrinx.  Je kon er ook al lezen hoe volgens deze mythe de Panfluit is ontstaan.  De panfluit is een fluit die uit een aantal aan de onderzijde gesloten buizen is opgebouwd van verschillende lengte. Als materiaal wordt voor de Zuid-Amerikaanse panfluit veelal bamboe gebruikt. Daarnaast zijn er ook panfluiten gemaakt van hout, glas of metaal en kunststof.  

Een panfluit wordt bespeeld door lucht over de buis tegen de rand te blazen. Iedere buis levert zo zijn eigen toon. Door de panfluit te kantelen kan de fluitist de toon met enige oefening wat laten zakken. Het bereik is afhankelijk van het aantal pijpjes en kan variëren van een octaaf tot ongeveer drie octaven. De toonhoogte is (vooral) afhankelijk van de lengte en (enigszins) van de doorsnede van de pijpjes. De panfluit kan wat worden verstemd door kleine wasbolletjes op de bodem van een pijpje plat te drukken. Een panfluit is voor een hobbyist tamelijk eenvoudig zelf te maken, van bamboe of bijvoorbeeld pvc-buis.

De vorm van de panfluiten verschilt naargelang de streek waarvan ze afkomstig zijn. Merk je de verschillen op in bovenstaande foto’s?   Oorspronkelijk kwam de panfluit in vele delen van de wereld voor, zoals uit archeologische vondsten blijkt, maar in veel gebieden is zij in onbruik geraakt. Roemenië, Zuidoost-Europa en de Andes in Zuid-Amerika zijn streken waar het instrument behouden is gebleven.

De Roemeen Gheorghe Zamfir (°1941)  heeft de panfluit bekendheid gegeven bij het moderne publiek en in sterke mate ertoe bijgedragen dat dit oude instrument aan de vergetelheid werd ontrukt. Hij heeft veel platen met panfluitmuziek uitgegeven, en het lied “Eenzame Herder” (The Lonely Shepherd)  wordt gespeeld in Quentin Tarantino’s film Kill Bill Vol. 1. Het lied was eerder een grote hit als thema van de televisieserie De Verlaten Mijn (Golden Soak). Ook leverde Zamfir een bijdrage aan Ennio Morricone’s muziek voor Sergio Leone’s film Once Upon a Time in America. Naast veel traditionele Roemeense volksliederen heeft Zamfir ook de uit het Andesgebied stammende melodie “De vlucht van de condor” (El cóndor pasa) wereldwijde bekendheid gegeven.

We horen Zamfir hier aan het werk met “The Lonely Shepherd” gecomponeerd door James Last, in duet met Andrea Griminelli en met het orkest en het koor van de Roemeense Nationale Opera van Cluj Napoca in de Cluj Arena, tijdens Andrea Bocelli’s World Tour, op 25 juni 2017.

Wil je zelf een panfluit maken uit pvc-buis?  Hieronder een filmpje hoe je dat kan doen!  Ik ben alvast benieuwd naar het resultaat.