Guttatie

Enerzijds is er het verschijnsel dauw.  Die ontstaat als de temperatuur van de lucht daalt tot aan het punt waarbij de waterdampdruk van de luchtlaag vlak boven het aardoppervlak het verzadigingspunt bereikt (het dauwpunt).  De waterdamp in de lucht condenseert dan op vaste voorwerpen (waaronder dus ook alle planten en paddenstoelen).  De druppelvorming komt dan van buitenaf.

Anderzijds is er ook een druppelvorming van binnenuit bij planten en paddenstoelen.  Dit verschijnsel wordt guttatie genoemd. 

Bij planten nemen de wortels water en mineralen uit de bodem op. Opname en verdamping van het vocht zijn meestal in evenwicht. Maar soms is de worteldruk van de plant zo hoog en de mogelijkheid van verdamping door het blad onvoldoende, zodat er door de nerven via de waterporiën (hydathoden) vocht naar buiten wordt geperst wat vochtdruppels aan de randen van het blad tot gevolg heeft.  Het treedt vooral op net na zonsopkomst als de activiteit van de plant toeneemt en de luchtvochtigheid nog hoog is. Later verdampen de druppels en blijven de in het vocht opgeloste stoffen (mineralen) als witte vlekjes op de bladpunten achter. 

Ook bij paddenstoelen dient water als transportmiddel. De zwamvlok (mycelium) neemt uit het substraat de stoffen op die nodig zijn voor de opbouw van het vruchtlichaam. Het water, dat ook uit het substraat wordt opgenomen, vervoert de stoffen naar de groeiende paddenstoel en wordt na aflevering van de groeistoffen als overtollig uitgeperst. Wanneer de luchtvochtigheid hoog is, verdampt het water verdampt langzaam en vormt zo druppels op het vruchtlichaam. De ‘droogheid’ van houtzwammen verklaart waarom guttatie veel vaker wordt waargenomen bij deze soorten dan bij gewone paddenstoelen. Alleen bij zeer vochtig weer kan ook bij zeer snel groeiende gewone paddenstoelen guttatie worden waargenomen: het meest aan de lamelsnede, wat we dan ’tranend’ noemen.  Is het vocht dat de zwam opzuigt gekleurd door stoffen die erin zitten, dan kunnen de druppels deze kleur ook aannemen.