Je kon het haast op geen enkele radiozender missen deze week: “Week van de Belgische Muziek”. Daarom deze week ook een volledig Belgische keuze: Het Symphonisch gedicht voor fluit en orkest, Opus 43a van Peter Benoit, gespeeld door Gaby Pas-van Riet en het Koninklijk Filharmonisch Orkest van Vlaanderen onder leiding van Frédéric Devreese.
Peter Benoit (Harelbeke 1834 – Antwerpen 1901), leerde niet enkel zijn volk zingen, hij schreef in 1965 een “Concerto symphonique voor fluit en orkest” voor Jan Dumon – toenmalig fluitleraar aan het Koninklijk Conservatorium van Brussel. Deze speelde het werk voor het eerst op 26 februari 1866. (zo goed als 156 jaar geleden dus!) “Niettegenstaende de schier onoverkomelyke moeijelyckheden, waarmede het gewrocht doorspekt is“, was deze uitvoering “niet alleen meesterlyk maar ook onberispelyk” (Aldus ‘De Koophandel’). Dumon speelde het werk op de nog niet zolang door Theobald Boehm vernieuwde fluit. Hierdoor kwamen de vele octaafsprongen en registerovergangen extra tot hun recht. Luister zelf maar hoe virtuoos de snelle delen zijn.
In 1891 werd het werk omgedoopt tot Symfonisch Gedicht en kregen de drie delen suggestieve titels mee, die geïnspireerd zijn op oude legenden uit de geboortestreek van Peter Benoit: “Dwaallichten – Melancholia – Dwaallichtendans”.
Dwaallichten zijn blauwachtige, beweeglijke lichtverschijnselen die boven moerassen, poelen en kerkhoven kunnen verschijnen. Ze spelen een rol in verschillende oude volksverhalen. Volgens sommige sagen zouden het de zielen van ongedoopte en/of doodgeboren kinderen zijn. Zij huppelen naar voorbijgangers, om die naar een poel of plas te leiden, in de hoop om alsnog gedoopt te worden. Dwaallichtjes werden dan ook wel beschouwd als lichtjes van de duivel, die reizigers moesten afleiden van het rechte pad. In andere volksverhalen duiden dwaallichten de vindplek van verborgen schatten aan.
In verhalen verschijnt het dwaallicht soms als een figuur met een lantaarn of een lichtgevend gebouw. De slachtoffers worden zo op een dwaalspoor gebracht en volgen de lantaarn of lopen richting het gebouw en hebben te laat door in gevaar te zijn.
Het volksgeloof wil dat men niet naar een dwaallicht fluit of wijst en er niet voor wegrent. Het beste is om zo spoedig mogelijk naar huis te gaan. Peter Benoit gebruikt nu net de fluit als solo-instrument in zijn muziek – tart hij het noodlot?
Gaby Pas-Van Riet werd in 1955 in Essen (België) geboren en bouwde al snel een internationale carrière uit als fluitiste. Meer over haar kan je vinden op haar website: http://www.gabypas-vanriet.de/index.htm (in het Duits of Engels).
Hieronder plaats ik de drie delen. Je kan er 1-tje uitpikken om te beluisteren, of je spreidt ze over verschillende dagen, of misschien wil je ze liever in de goede volgorde allemaal na mekaar horen zoals het werk bedoeld is ? Laat jij je meeslepen door de mysterieuze dwaallichten?
1. Dwaallichten (6 minuten)
2. Melancholia (7.30 minuten)
3. Dwaallichtendans (7 minuten)