Een Fujara is een van oorsprong Slowaakse fluit en eveneens de naam van de muziek die er traditioneel op gespeeld wordt.
De lengte van de fluit varieert van 160 tot 200 cm. Een erg lang instrument dus, maar dat zag je allicht al aan de bovenstaande foto waar je een ensemble van Fujara-spelers kan zien in traditionele Slowaakse kledij. Aan de onderzijde van de hoofdpijp, zijn er slechts drie toongaten (vingergaten). Aan de bovenzijde van de hoofdpijp wordt de klank gemaakt op een labium, ongeveer zoals bij de blokfluit. De lucht wordt naar het labium geleid door een parallelle pijp van zo een 50 a 80 centimeter, die in het Slowaaks de vzduchovod genoemd wordt (wat “luchtkanaal” betekent). Het spelen op de fluit is gebaseerd op het ontwikkelen van boventonen: door de luchtsnelheid te verhogen verkrijg je een andere toonhoogte met dezelfde greep. De fujara wordt meestal staand bespeeld, waarbij het instrument verticaal wordt gehouden en meestal tegen de rechterdij wordt vastgezet.
Het atypische ontwerp van deze fluit zorgt voor een diep, meditatief timbre. Ornamenten worden traditioneel toegevoegd aan de basismelodieën. Twee veel voorkomende soorten versieringen zijn prefuk, het snel overblazen van een enkele noot (van het Slowaakse prefukovať ‘overblazen’), en rozfuk, een dalende waterval van boventonen (van het Slowaakse rozfúkať ‘verstrooien door te blazen’).
Traditioneel werd de fujara gespeeld door herders. Tegenwoordig is de fujara ook te horen op de vele volksfeesten in de Slowaakse steden. Het instrument heeft ook Slowakije verlaten en wordt over de hele wereld bespeeld; vooral door liefhebbers van inheemse fluiten in West-Europa en Noord-Amerika. Desondanks moet de fujara nog aan populariteit winnen of veel erkenning krijgen buiten Slowakije. Meestal is de fujara een solo-instrument, maar er zijn ook ensembles van twee of drie fujara’s bekend.
De fujara werd in 2005 toegevoegd aan de UNESCO-lijst van Meesterwerken van het Orale en Immateriële Erfgoed van de Mensheid.
“The Fujara and its Music” werd in 2008 door UNESCO toegevoegd aan de representatieve lijst van immaterieel cultureel erfgoed van de mensheid.
In het fragment van vandaag zie en hoor je Winne Clement aan het werk. Winne is een van de beste bouwers van Fujara’s ter wereld en hij bespeelt hier dan ook een van zijn eigen instrumenten. Op afspraak kan je trouwens zijn atelier in Gent bezoeken. Als er voldoende interesse is van de leerlingen, wil ik wel eens organiseren om er naartoe te gaan …. Laat het even weten in een commentaartje onderaan…
op de volgende pagina kan je alvast het proces van het maken van een Fujara in een reeks foto’s bekijken: http://www.fujaraflutes.com/making
Sluit je ogen en stel je open voor klanken die je wellicht nog nooit gehoord hebt!