Van Sibelius naar Rhonda Larson

We zijn in het jaar 1899.  Finland is op dat moment overheerst door buurland Rusland. Het verzet onder de Finse bevolking tegen de Russische heerschappij groeide echter. Ook de Finse componist Jean Sibelius (1865 – 1957) was een voorstander van Finse autonomie. Hij componeerde zes muziekstukken, waarin de rijke geschiedenis en identiteit van Finland moest weerklinken.  Het laatste van deze zes werken werd het bekendste : en heette “Finland ontwaakt” (Suomi herää). Op de première op 4 december 1899 mocht het echter die titel niet dragen; het stond op het programma als impromptu. Een anonieme bewonderaar van dit stuk schreef Sibelius een brief en gaf het stuk de naam Finlandia.  Sibelius herzag het werk in 1900 voor de wereldtentoonstelling in Parijs en maakte er een opzichzelfstaand symfonisch gedicht van, dat sindsdien Finlandia heet.  Sindsdien werd het stuk alsmaar bekender en kwam ook de Finse weerstand tegen het Russische tsarenrijk onder de aandacht van andere Europese landen. Finlandia werd het symbool van het Finse nationalisme.

In 1941 schreef de Finse dichter Veikko Antero Koskenniemi een tekst op de muziek van Finlandia, de Finlandia Hymne. Dit gebeurde naar aanleiding van de Winteroorlog tussen Finland en de Sovjet-Unie van 1939.  Sindsdien geldt de Finlandia Hymne als het officieuze Finse volkslied.

Een aantal christelijke liederen is op dit symfonisch gedicht gebaseerd, met zowel Engelse als Nederlandse tekst.  De hymne “Be still, my soul, the Lord is on thy side;”, geschreven in het Duits (“Stille meine Wille, dein Jesus hilft siegen”) in 1752 door de lutherse hymnschrijver Katharina Amalia Dorothea von Schlegel (1697-1768) en in 1855 in het Engels vertaald door Jane Laurie Borthwick (1813-1897), wordt meestal op deze melodie gezongen.

Rhonda Larson is geboren en getogen in de bergen van Montana, één van de noordelijke staten van de Verenigde Staten van Amerika.  Op 22-jarige leeftijd won ze de eerste prijs in de “National Flute Association’s Young Artist Competition”, waardoor ze een concert mocht spelen in de wereldberoemde Carnegie Hall.   Ze componeert veel van de muziek die ze op concerten speelt zelf en verkent daarbij de klankmogelijkheden van haar instrumenten, waaronder ook een kristallen fluit en tal van etnische instrumenten.

Voor haar compositie “Be still my soul” gebruikte ze de gelijknamige hymne waarvan we de geschiedenis ondertussen kennen.  De compositie begint met één van wat we de “extended techniques” noemen: zingen en spelen op de fluit tegelijkertijd.  Het geeft een heel andere dimensie aan de fluitklank (we spreken van “toonkleur”) en het maakt tweestemmigheid mogelijk. In het vervolg van de compositie is de oorspronkelijke melodie bijna de hele tijd aanwezig, maar zit ze wat verborgen en verweven met de zeer snelle gebroken akkoorden.  Een hele uitdaging om alles vlot gespeeld te krijgen en ook nog eens de melodienoten te laten horen.  (Begin alvast met je toonladders en drieklanken stevig in te oefenen!)

Wie heel opmerkzaam luistert, kan nog een andere “extended technique” ontdekken: Het gebruik van boventonen (harmonieken, harmonics).  Heb je ze gehoord?  stuur me dan in een reactie de tijdstempel van het filmpje door waar jij ze gehoord hebt !